Previous | Item 3 of 3 | Next

Scoil na mBráthar, An Daingean

Abstract: A collection of folklore and local history stories from Scoil na mBráthar, An Daingean (school) (Dingle, Co. Kerry), collected as part of the Schools' Folklore Scheme, 1937-1938 under the supervision of teacher An Br. P. Ó h Aragáin.

Original reference: 0424/2

In collection  The Schools’ Collection : County Kerry schools

Stories

  1. Bhí fear in Dún Síon fadó, agus cuaidh sé go dtí an tráig. Do chonnaich sé bean 'na suidhe ar cairrigh agus í ag cíoradh a cuid gruaige... (p. 255)
  2. Bhí bean ann fadó agus bhí sí pósta. Tréis roinnt bliaina do fuair sí bás... (p. 256-257)
  3. Bhí saípéal san Daingean fadó. Bíobh na daoine ag dul an gach oidhche cunan Coróinn Mhuire do rádh... (p. 258-259)
  4. Tá loch ar an dtaobh eile do cnoch na connaire. Loch an Phedléra ia ainm do. Is amhlaidh a bhí fear thíos sa clochán agus Pedléir dob eadh é... (p. 260-261)
  5. Bhí fear in Dún Síon fadó agus bíodh sé ag obair ar na bóithre. Lá amháin ní raibh aon tobach. Do bhí fear ón mbaile ag dul go dtí an Daingean... (p. 262-263)
  6. Fadó, do bhí fear na cómhnuidhe inaice le Dún Síon. Lá amhain do cuaidh sé go dtí Tráighlí. Bhí sé déanach nuair a shrois sé Tráighlí... (p. 264-265)
  7. Tá gleann inaice le Tráighlí agus Gleann Sgoithín a ghlaodhtar air. Fadó aon duine a thiocfadh tríd an gleann ist-oidhche marbhóchfí é agus tógfí gach rud uaidh... (p. 266)
  8. Bí fear 'na cómhnuidhe i Liospóil fado. Bhí feirm beag talmam aige agus dá bhó. Bhí aon cearc amháin aige agus téigheadh sí isteach i gleann inaice an tíghe cun ubh do bhreith... (p. 267)
  9. Oidhche Shamhna a bhí ann bhí ceathrar timcheall ar teine i dtigh tuaithe. Bhí fear a' tíghe ann agus duine de's comharsan darbh ainm Tadhg Mór... (p. 268-270)
  10. Tá áit in Dún Síon go nglaodhtar An Dún air. Tá sé ar bhruach na fairrghe. Tá gleann idir é agus an talamh mín. Tá an gleann timcheall fiche troig doimhin... (p. 271-272)
  11. Tá cloch in Dún Síon go glaodhtar cloch an t-Sagairt air. Is é an fáth go glaodhtar an t-ainm sin air mar deirtear go bhfuair sagart bás agus ná leigeadh an tiagarna talmhan dos na daoine é do cuir gan cúig púnt... (p. 273)
  12. Nuair a tháinigh Cromaill go h-Éireann do cuala na daoine in Dún Síon go raibh cuid dá arm ag teacht go dtí Corca Dhuibhne cun an áit de creacadh... (p. 274)
  13. Cill na gCléireach (p. 275-276)
  14. Páirc an Áir (p. 277)
  15. Garraí na mBráthar (p. 278-279)
  16. Tigh Locha (p. 280)
  17. Parlús Neans de Brún (p. 281-282)
  18. Cos an Chapaill (p. 283)
  19. Túr (p. 284)
  20. Lios (p. 285)
  21. Scéal (p. 286-287)
  22. Scéal (p. 288)
  23. Scéal (p. 289)
  24. Scéal (p. 290-291)
  25. Toibreacha Beannaithe (p. 292)
  26. Turas an Bhaile Raig (p. 293-294)
  27. Glas Gaibhneach (p. 295-296)
  28. Cailleach an Daingin (p. 297-298)
  29. Leigheas (p. 299-300)
  30. Spioraid (p. 301-302)
  31. Buachaill Crosta (p. 303-304)
  32. Piaras Feiritéar (p. 305-307)
  33. Cnoc Bhréanainn (p. 308-309)
  34. Fiosrú (p. 310-312)
  35. Stoirm (p. 313-315)
  36. Is Fearr an Troid ná an tUaigneas (p. 316-317)
  37. Tobar na Bileoga (p. 318-319)
  38. Na Trí Comhairlí (p. 320-323)
  39. Scéal (p. 324-325)
  40. Bheirt Driothár (p. 326-329)
  41. Na Trí Soilsí (p. 330-331)
  42. Fadó nuair a bhí na Péin-Dlighthe in Éirinn do bhí na sagairt ag teitheadh os na Sasanaigh san am bhíodar ag tógairt an droichead í nGatharnaig trí míle on Daingean... (p. 332)
  43. D'imthigheas féin is Tomás Ó Murcadha agus Muiris Seán. Raibh aithne agat ar Muiris Seán... (p. 333-334)
  44. Cuaidh fear ón mbaile seo fadó a' seoladh a chapaill ar a gcnoch. Páirc na gCaistíní dtaobh thuas do bhóthar. Thug sé a chapall suas go dtí lár ná páirce tráthnóna breágh samhraidh a bhí ann... (p. 335)
  45. Bhí fear gur goideadh bó uaidh ag lorg na bó ar fúid na h-áite ach ní raibh sí le fághail. Bhí sé á lorg ar feadh seachtaine... (p. 336-337)
  46. Do bhí sé cóirithe riamh narbh aon ceann leas-máthair dá leas-clainn. Bhí an diabhal ar fad fadó ortha ach tháinigheadar chun creideamh ó shin... (p. 338-340)
  47. Fadó, nuair a bhítí ag cuir an ime go Corcaigh bí duine ann agus nuair a bhí sé ag liónadh an feircín an oidhche roimh ré do cuir leanbh leis a cota isteach sa feircín íngan fhios dó... (p. 341-342)
  48. Do bhí fear ann fadó agus do théigheadh sé go dtí Tráighlí go minic. Aon lá amháin do chuaidh sé go Tráighlí... (p. 343-344)
  49. Do bhí bean ag dul go Tráighlí agus do chuaidh sí isteach sa carráiste.. (p. 345)
  50. Do bhí fear ann uair amháin, do tháinigh sé go dtí an Daingean í gcóir sáspain. Do cuala sé go raibh sáspain le fághail í dTráighlí... (p. 346)
  51. Fadó riamh bíodh sígheóg leis feiscint inaice le Tráighlí. Tá bóthar a' dul treasna barra an cnuich... (p. 347-348)
  52. Scéal (p. 349-350)
  53. Cloch an tSagairt (p. 351)
  54. Spioraid Ghleann Scoithín (p. 352-353)
  55. Tobar Muire (p. 354)
  56. Cloch Naofa (p. 355)
  57. Scéal (p. 356-357)
  58. Bhí fear ag maireachtaint í nDún Síon fadó. Seán Ó Gríbhthín ab ainm do, agus bhí sé na fear láidir... (p. 358)
  59. Scéal (p. 359-360)
  60. Loch an Pheidléara (p. 361-362)
  61. Scéal (p. 363-364)
  62. Scéal (p. 365-366)
  63. Bhí cath i nDún Síon idir daoine darab ainm na Seánaigh agus na Dómhnallaigh... (p. 367)
  64. Scéal (p. 368-369)
  65. Nuair a tháinig Cromaill go h-Éireann do cúlaidh na daoine go raibh chuidh da arm ag teacht d go dtí Corca Dhuibhne... (p. 370)
  66. Tá áit í nDún Síon ar a glaodhtar an Dún. Tá an áit suidhte cois na fairrge... (p. 371)
  67. Caisleán na Mine Airde (p. 372)
  68. Deireann Seán Ó Conncúbhair liom go raibh fiche líon tíghe í mBaile an t-Sagairt fadó agus níl ach dá cheann ann anois... (p. 373)
  69. Do bhí teampall í mBaile 'n t-Sagairt uair amháin. Do bhí sagart 'na cómhnuidhe ann agus bhí roilig inaice an teampaill... (p. 374)
  70. I Loch Deirg Dheirc tá oileán ar a dtugtar an Oileán Naomhtha. Tá fothracha seana-caisleán agus saípéal ann fós... (p. 375)
  71. Bhí feirmeóir mór ar an dtaobh thoir de Tráighlí agus bhí cúig nó sé de bhuachaillí aimsire aige... (p. 376)
  72. Bhí fear 'na cómhnaidhe in Dún Síon fadó agus dp cuaidh sé go dtí an tráigh lá. Do connaich sé bean 'na suidhe ar cairrigh agus í ag cíoradh a cuid gruaige... (p. 377)
  73. Tá cloch mór ar an dtráigh i nDún Síon agus Cloch an t-Sagairt a tugtar air, mar go bhfuil sagart curtha ann... (p. 378)
  74. Dún (p. 379)
  75. Bhí séipéal sa Daingean fadó agus bíodh na daoine ag dul ann gach oidhche. Oidhche amháin do thuit seana-bhean a codladh... (p. 380-381)
  76. Bhí fear ag dul go Tráighlí lá amháin agus ní raibh aon t-slíghe chun dul ach sa traen. Do chuaidh an fear isteach sa traen agus do tháinigh bean isteach 'na dhiaidh le madra beag... (p. 382)
  77. Tá páirc againn sa bhaile agus sé an t-ainm atá air na cathair. Tá dhá dhún ann agus deirtear gur b'iad na Danair a bhí ann fadó... (p. 383)
  78. Fadó nuair a bhí na Danair sa Bhreandán Bhí lios acu agus staighre ag dul isteach san lios sin... (p. 384)
  79. Baile Dubh (p. 385-388)
  80. Bhí feirmeóir í nDún Caoin timcheall céad bliain ó shin. Do fuair a mháthair bás. San am san ní raibh aon chairt, asal ná capall le fághail... (p. 389-390)
  81. Scéal (p. 391)
  82. Spioraid an Duine Aosta (p. 392)
  83. Timcheall an bhliain 1814 do chómhnuig bean darbhainm Loingsigh í gCiullineach. Bhí inghean amháin aice agus fuair sí breóidhte agus bhí sí breoidhte ar feadh tamaill mhaith... (p. 393-394)
  84. A storm was on in Dingle Bay and a ship was tossing in the waves in the mouth of Ventry harbour. Six men were standing outside the Coast Guard Station looking at the ship... (p. 395-396)
  85. Timcheall an bhliain 1840 bhí an gorta in Éirinn. Bhí na daoine bochta ag fághail bháis leis an ocras. Bhí bean i nGairpine abainn Uí Ceallacháin... (p. 397-398)
  86. Timcheall aimsir an gorta bhí tigh mór sa Mheall. Tigh Protastúnach ab eadh é. Bhí muinntear an Daingin ag fághail bháis leis an ocras... (p. 399-400)
  87. A man was walking along the Ventry strand when he saw a lovely maiden on the top of a rock. She was singing a song and at the same time she was combing her hair... (p. 401-402)
  88. Black Men (p. 403)
  89. One evening as the sun was sinking below the horizon an army of Englishmen came to Dingle. On their way they a woman on the top of Greenmount... (p. 404)
  90. One day in midsummer a boy was dying in a little hut in which he was living. The parents of the boy did not find it out untill that night... (p. 405-406)
  91. About eighty years ago a chapel stood where the Lispole chapel stands now. It was left standing by the family who owned it... (p. 407-408)
  92. Bhí fear ann fadó agus bhí sé ana-bhocht. Bíodh sé ag dul timcheall na tíre ag lorg déirce... (p. 409-410)
  93. Tá tobar Naomh Breanndáin ar bhárr Cnoch Bréanainn. Tugadh an t-ainm sin air ó naomh a bhí ann fadó darb ainm Naomh Breanndán... (p. 411)
  94. Do bhí fear ann fadó agus ní raibh aon mhach inaon-chor aige. Bhí sé 'na í dtigh bheag é féin agus a mhnaoí... (p. 412-413)
  95. Tá tobar naomhtha suidhthe í mbaile Ríach. Téigheann daoine ann ar an 29adh lá dé Mheitheamh chun na turasanna a dhéanamh... (p. 414)
  96. Scéal (p. 415)
  97. Bhí fear ann fadó agus bhí feirm bheag aige. Ní bhíodh aon rud ag fás sa bhfeirm ach féar ar fad. Ní raibh aon stoch aige ach capall amháin... (p. 416)
  98. Bhí fear ann fadó agus bhí sé 'na cómhnuidhe í dtgín bheag leis féin. Ní raibh aige ach aon mhac amháin... (p. 417)
  99. Baile Muireabhach (p. 418)
  100. Bhí bacadh ann fadó agus bhíodh sé ag lorg déirce. Chuaidh sé isteach í dtig agus fuair sé gráinne cuirce... (p. 419-420)
  101. Bhí baintreach bocht ann fadó agus bhí aon mhac amháin aice darb ainm Seán. Bíodar cómh bocht san ná raibh acu í gcóir an t-súipéar ac bollóg aráin agus cupán bainne... (p. 421)
  102. Bhí baintreach bocht ann uair amháin agus bhí sí ana-bhocht. Ní raibh aice ac braon beag bainne. Tháinigh bacach ag lorg déirce agus thug an baintreach an bainne do... (p. 422)
  103. Bhí fear agus bean ag dul go Tráighlí lá agus bhí an beirt acu sa carráiste ceadhna. Nuair a bhíodar istigh do thóg an fear amach a phíp agus thosnuig sé ag ól do fhéin... (p. 423)
  104. Bhí fear í Lios Póil uair amháin agus bhí feirm aige agus dhá bhó. Bhí aon chearc amháin aige agus beireadh an chearc ubh gach lá... (p. 424)
  105. Scéal (p. 425-426)
  106. Scéal (p. 427)
  107. Cath na Fianna (p. 428)
  108. Cath Fionntrá (p. 429)
  109. Timcheall deich míle ón Daingean tá tobar naomhtha ar a dtugtar tobar Naomh Breanndán. Tá sé ar bhárr cnoch Bréanainn... (p. 430)
  110. Scéal (p. 431)
  111. Scéal (p. 432)
  112. Scéal (p. 433)
  113. Scéal (p. 434)
  114. Scéal (p. 435)
  115. Timcheall míle amach ón Daingean tá cloch mór ara dtugtar cloch an mhíle... (p. 436)
  116. Toibreacha Naofa (p. 437)
  117. Tobar Naofa (p. 438)
  118. Amadán (p. 439)
  119. Loch an Pheidléara (p. 440)
  120. Sceilg Mhichíl (p. 441)
  121. Scéal (p. 442)

Resource description

Origin information
Dingle, Co. Kerry
Date created: –
Type of Resource
text
Physical description
1 chapter (vol. 424, p. 254-442)
Languages
English  irish  
Genre
Chapter
Subject
Folklore--Ireland--Kerry
Supernatural beings   linked data (afset)
Dissenters, Religious--Legal status, laws, etc.
Cromwell, Oliver, 1599-1658   linked data (viaf)
Historic sites   linked data (lcsh)
Ringforts   linked data (lcsh)
Manners and customs   linked data (lcsh)
Animals, Mythical   linked data (lcsh)
Severe storms   linked data (lcsh)
Jokes   linked data (lcsh)
Gangs   linked data (lcsh)
Treasure troves--Folklore
Mermaids   linked data (lcsh)
Land use   linked data (lcsh)
Ireland--History--Famine, 1845-1852
Irish Travellers (Nomadic people)   linked data (lcsh)
legendary creatures   linked data (afset)
School location
Dingle Daingean Uí Chúis Dingle Dingle Corkaguiny Kerry
Location
https://doi.org/10.7925/drs1.duchas_4678400
Location
University College Dublin. National Folklore Collection UCD .

Original reference: 0424/2

Suggested credit
"The Schools' Manuscript Collection: County Kerry schools," held by the National Folklore Collection UCD. © Digital content by University College Dublin, published by UCD Library, University College Dublin <http://digital.ucd.ie/view/duchas:46784005>
Funding
Supported by funding from the Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht (Ireland), University College Dublin, and the National Folklore Foundation (Fondúireacht Bhéaloideas Éireann), 2014-2016.
Record source
Metadata creation date: 2014/2016 — Metadata created by Fiontar, Dublin City University, in collaboration with the National Folklore Collection UCD and UCD Library. Original Fiontar metadata converted into MODS by UCD Library.

School location

Rights & Usage Conditions

Creative Commons License
Scoil na mBráthar, An Daingean is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

Copyright of the original resource: University College Dublin

To use for commercial purposes, please contact the National Folklore Collection, UCD - See: http://n2t.net/ark:/87925/h1cc0xm5