Tomhaiseanna

transcribed at

Tomhaiseanna  [duchas:4594876]

1. Fear caol dubh ' na seasamh ar mullach an chnuic is gach a bhfuil de photógaibh ina corp ar creatadh leis an olc.
Freagra - Gunna.
2. Tháinic ceithre cosa isteach, chuaidh cúig cosa amac, caith dhá chois trí cóis ag iarraidh an cos a chuaidh amach a thabhairt isteach.
Freagra -  Caora a mharbhuigh fear an tighe is sgiob an gadhar ceann dá cuid cosa is chaith fear an tighe stól trí cosa leis an ngadhar ag iarraidh cois na caorach a bhaint de.
3. Gilin ó gile thar farraige anoir, fear innsint mo scéal gan féith na fuil.
Freagra - Litir.
4. Sheas mé amach i ndoras mo Dhaide Ó agus chonnaic  mé an rud marbh ag iomchur an fir beo.
Freagra - Bád.
5. Ceathrar chloinne a chuaidh ag bainnt slat; an t-slat a bhaineadar chaitheadar uatha é agus an t-slat nár bhaineadar thugadar leo é.
Freagra= gé.
6. Chuaidh mé ina coille ag iarraidh cárr adhmuid. Thug mé abhaile craol cárr dhé agus ní raibh órdlach de camh ná díreach.
Freagra - Minn ságha.
7.Muilt iarainn agus roball olann as.
Freagra - Snáthadh mór

Tomhaiseanna  [duchas:4594877]

8. Each caol dubh agus a aghaidh sa sruth agus dubhslán a bhfuil in Éirinn a dul ar a cruit.
Freagra - Eascain
9. Cé mhéid roball coinín a shroicheas an t-aer?
Freagra - Aon cheann amháin, dá mbeadh sé fada.
10. Fluich, fluich síos é, giobach, giobach suas é agus fionnach ar a bun.
Freagra :- Giolcach.
11. Bíonn sí thoir, bíonn sí thiar, bíonn sí i ngarrai dhiannta? Bhláth Cliath. Is mó a greim ná greim capall agus ní bhlasann sí an bidh?
Freagra:- Speal.
12. Caipillín Bobáilte donn, scubhalfadh sí an domhan agus ni fhluichadh sí a cois.
Freagra :- Beach.
13. Mo Dhada bocht bocht is a maide faoi nocht agus é dul ag ól deoch i dtobar na fiasióga.
Freagra:- Spigneanta
14.  Cnap sáile faoi bun coille agus gan aon easna ann.
Freagra :- Seilmide.
15. Is cruinne é ná do cheann is sia é ná na mílte crann.
Freagra:- Circlín snátha.
16. Domhnacha Dubh ar an drisúr agus é gá tachta.
Freagra:- Buidéal agus corca ann.
17. Siúd ar t-aghaidh é agus pus air.
Freagra:- Croth

Tomhaiseanna  [duchas:4594878]

18. Céard is doimhne ná Ifreann?
Freagra - Méaracán táilliúra
19. Teach mór mór é; coinnleóir óir é; tomhais go tapaidh nó sgaoil thart é.
Freagra= Flaitheas
20. Súid  fé'n stól é; súid fe'n gcomhra é; súid amach an doras é is cá bhfuil an fear a bhéarfadh air?
Freagra = Gaoth
21. Mo Dhaid bocht, bocht agus a mhaide fé'n ucht agus é aige sileadh na ndeór chuile lá fluich.
Freagra = Buntsop
22. Tá garraidhe beag thiar annsin d'íosfadh sé a dtiocfadh agus a dtáinic agus ní thuibhradh sé oiread an grainne.
Freagra = Roilg
23. Cé'n fáth go mbíonn na mná ag féachaint ar an ngealaigh?
Freagra = Mar tá fear innte.
24. Cé'n rud is náirighe sa domhan?
Freagra = Clog, bíonn a lámha i gcomhnaidhe ar a éadan.
25. Dearbhráthair a bhí ag dearbhráthair m'athar ag níorbh ' uncail domsa, an té sin
Freagra = M' athair féin.
26. Ní fuil is ní feóil is ní cnámh é acht is ar fuil agus ar feoil a d'fhás sé. Bain an ceann de agus gléas deoch dó agus dhéanfa sé réidhteach idir dhá namhaid.
Freagra = Cleite peann

Tomhaiseanna  [duchas:4594879]

28. Bíonn sé thuas bíonn sé thíos agus bíonn sé ingáirdínibh Bhaile Átha Cliath. Is mó a greim ná greim chapaill, ach ní itheann sé rud ar bith.
Freagra = Speal.
29. Chugam chugam tríd an sáile, fear áluinn na gréine; fear an cóta dearg agus snátha dearg tríd a léine.
Freagra = Gliomach
30. Trí cosa in áirde dhá chois ar thalamh ceann an duine beo i mbéal an duine mhairbh.
Freagra = Pota ar cheann duine.
31. Cén cuid de'n bó is aoirde
Freagra = A géim.
32. Chonnaic beirt é bhain cúigear é; ceangail dáréag é agus leag aoinne amháin siar é.
Freagra = Ubhall.
33. Chonnaic fear gan súilibh ubhlaí ar chrann. Níor thug sé ubhlaí agus níor fhág sé ubhlaí ann.
Freagra = Ní raibh ar an gcrann acht péire.
34. Mo Dhadó ar chúl an córtha agus dhá chéad cóta air.
Freagra = Gas gabáiste
35. Dhá bhó bhuidhe ar thaoibh an chnuic; Ceann san oidhche agus ceann sa ló.
Freagra = An ghealach agus an ghrian.
36. D'éirigh mé maidin lá ceoigh; chuala mé géim is ní géim coilligh é na géim bó, ní éan ó is níl sé beo.
Freagra = Leac oidhre a' sgoilteadh.

Tomhaiseanna  [duchas:4594880]

37. Is fearr saor síorbhuailteach ná saor sárbhuailteach. Is fearr an saor a bhíos ag obair i gcomhnuidhe n?á an saor leisgiúil nach leanann de'n obair de ghn?áth.
38. "Dhá bhó bhuidhe ar taobh an cnuich
Ceann san oidhche agus ceann sa ló
Nuair a thagas siad le chéile 
Sin é an t-am a gheibheas an domhan bás."
Freagra = An ghrian agus an ghealach.
39. Céard a shiubhlann agus a cheann faoi.
Freagra :- Táirghne bróige
40. Trí mhuca fiadh ag dul droichead an bhidh gad ar do ghiall mar a dtomhaise tú sín.
Freagra :- Trí bhád
41. Ce'n fáth nach suibhlann an cat ar bharr chliadhe.
Freagra:- Ní féidir leis siubhal faoi.
42. Gad a bhí i bpota agam, pota a bhí in gad agam. 
Thuit an pota uaim agus d'fhan an gad agam.
Freagra : Pota ar bhris an lúb ann.
43. Bíonn sé sa móinfhúr is ní gea?rrtar é. Bíonn sé san abhainn agus ní bháidhtear é. Bíonn sé san siopa is ní díoltar é.
Freagra:- Gath Gréine

Tomhaiseanna  [duchas:4594881]

45. Fuair mé neadín ar shliabh san áit nach bhfuair aoinne ariamh lúbín taisge mo chroidhe; sin tomhas orraibh muintir an tighe.
Freagra :- Nead a bhí i gcluais bó.
46. Trí cosa in airde dhá chois ar thalamh ceann an duine beo i mbéal an duine marbh.
Freagra :- Pota ar ceann duine.
47. Cén cuid den bhó is aoirde
Freagra :- A géim.
48. Cé mhéid gob a bhuaileas cearc ar an urláir go mbeidh sí sasta.
Freagra :- Aon ghob amháin.
49. Sioc samhraidh is annamh ann é agus bain ainm mná as sin
Freagra :- Áine
51. Céard is duibhe ná an fear dubh?
Freagra :- A chuid clúmhaighe
52. Cé mhéid cois ar ucht muilt?
Freagra :- Péire.
53. Uisge guirt gan salann gan sáile?
Freagra :- Deora.
54. Fear ag siubhal na trágha is a bhothán ar a dhruim aige
Freagra :- Seilmide

Tomhaiseanna  [duchas:4594882]

55. Ní fuil, ní feoil agus ní cnámh é
Is as fuil 's feoil a d'fhás sé.
Freagra :- peann cleite.
56. Cím é agus ní fheiceann tusa é. Cím é i dtor cuillin é,
Siubhalann sé an ban agus an drúcht ní bhriseann sé
Freagra :- Scáth an duine.

Ceann an duine beo i mbéal an duine marbh
Freagra :- Duine agus pota ar ceann aige.

Cuir mo mhumaire chuig mo mhainire mé ag iarraidh poll an ridire, radaire, poll an ridire radire a ruasgadh
Freagra :- gloine

Sinéad Nic Liam.