Lougheraherk

Abstract: A collection of folklore and local history stories from Lougheraherk (school) (Lougheraherk, Co. Donegal), collected as part of the Schools' Folklore Scheme, 1937-1938 under the supervision of teacher Máire Nic Ceannfhaola.

Original reference: 1047/2

In collection  The Schools’ Collection : County Donegal schools

Stories

  1. Tomhais (p. 119)
  2. Seanfhocail (p. 119-120)
  3. Seacht nÓige na Coille (p. 121)
  4. Seacht nÓige an Tí (p. 121)
  5. Seacht nÓige an tSaoil (p. 122)
  6. Seanfhocal (p. 123)
  7. Seanfhocail (p. 123)
  8. Tomhais (p. 123)
  9. Bhí fear ann aon uair amháin agus bhí bean aige. Fuair an bhean bás agus d'fhág sí dílleachta gasúir in a diaidh. Ní dheachaidh bliadhain thart gur phós an baintreacht ath-uair... (p. 124)
  10. Bhí beirt phóitear ann aon uair amháin agus ba iad an bheirt a ba mhiothfuara dá shiubhal ar thalamh ariamh. Casadh ar a chéile iad... (p. 125)
  11. Chuaidh fear an an t-sliabh go h-Árd-a'-Rátha uair éigin ag cheannacht mine. Bhí mála follamh ar iomchar leis faoin n-ascall. Chuaidh sé isteach i siopa.. (p. 125)
  12. Bean a chuaidh 'un t-siopa uair amháin ag iarraidh céad mine buidhe ar cáirde. Bhi fear an t-siopa eadar comhairleacha caidé ba cheart do a dhéanamh... (p. 126)
  13. Bhí sin ann a's is fad ó bhí: bhí lánamhain ann aon uair amháin agus bhí siad an-bhocht mar gheall ar a gcuid fallsachta.. (p. 127-131)
  14. Bhí baile talaimh ag Colmcille uair éigin. Bliadhain amháin tháinig an-triomán san earrach agus bhí morán fear aige lá amháin ag cur uisce ar an arbhar.. (p. 132-133)
  15. Bhí sin ann agus is fad ó bhí. Bhí lánamhain ann uair amháin agus bhí siad ar an ghann chuid. Bhí an stoc uilig díolta aca go dtí sean chapall amháin. (p. 133-138)
  16. Nuair a bhí Naomh Colmcille sa Ghleann seo bhí sé an-mhór le fear ar an Bhaile Árd. Shuidhfeadh an fear istoigh gach lá ag seannchasg leis an naomh agus cá ndéanfadh sé aon dath oibre. (p. 139)
  17. Bhí ocras mór ar Cholmcille lá amháin agus chuaigh sé isteach i dteach agus hí an bhainteabhach ag déanamh róistín dithe féin. (p. 140)
  18. Bia a d'Íosfadh Colm Cille sa Ghleann Seo (p. 140)
  19. Tomhais (p. 141)
  20. Tomhais (p. 141)
  21. Tomhais (p. 142)
  22. Tomhais (p. 142)
  23. Tomhais (p. 143)
  24. Tomhais (p. 144)
  25. Tomhais (p. 144)
  26. Tomhais (p. 145)
  27. Tomhais (p. 146)
  28. Tomhais (p. 147)
  29. Tomhais (p. 148)
  30. Tomhais (p. 149)
  31. Tomhais (p. 150)
  32. Bhí baicle mhór cruinnighthe i dteach oidhche amháin fad ó shoin agus iad ag cainnt ar thaibhsí agus ar uaigneas. Bhí fear amháin ann a dubhairt nach rabh eagla air-sean roimh thaibhsí.. (p. 151-153)
  33. Bhí baintreahach mná ann aon uair amhain agus bhí trí inghean aici. Nuair a d'éirigh an inghean a ba sinse aníos in a cailín, dúirt sí lá amháin go n-imteochadh sí. (p. 154-161)
  34. Bhí fear ann fad ó shoin a rabh Domhnall Ó Conaill mar ainm air agus phós sé bean talaimh. Ní rabh sé ach coichthighis pósta gur b'éigean dó imtheacht as baile ar ghnoithe éigin. (p. 161-165)
  35. Cití Ní Eadhra (p. 166-168)
  36. Amhrán - Agus Ólfaimid Sláinte na nÉanlaith (p. 169-173)
  37. Ramás na Ragairí (p. 174-175)
  38. Bonnán Buí (p. 176-178)
  39. Bhí Muire agus a Mac amuigh ag cruinniú déirce lá amháin. Bhí siad ag siubhal leó agus fa dheireadh tháinig siad fhad le teach beag. Chuaidh siad isteach ann agus d'iarr siad lóistín. (p. 179-182)
  40. Bhí sin ann agus is fad ó bhí. Bhí beirt fhear ann aon uair amháin ar b'ainm dóibh Murchadh Beag agus Murchadh Mór. Lá amháin chuir Murchadh Beag fearg ar Mhurchadh Mór... (p. 183-185)
  41. Bhí constábla i gConndae an Chabháin aon uair amháin agus chuaidh sé anonn go h-Albain agus fuair sé stáisiún ansin. (p. 186-189)
  42. Bhí fear ag dul go Mearaice uair éigin fad ó shoin agus ní rabh a sháith airgid aige le na bhealach a íoc, agus ar an ádhbhar sin ní leigfeadh an caiptín ar bhórd an t-soithigh é. (p. 190-192)
  43. Mór Uaisle na Tíre agus Baoghalaigh an Mhachaire (p. 192-198)
  44. Bhí fear ann fad ó shoin agus phós sé bean. Ní rabh an bhean seo aige ach bliadhain go bhfuair sí bás agus d'fhág sí páiste giorrsaighe in a diaidh. (p. 199-209)
  45. Bhí sin ann agus is fad ó bhí. Bhí cailín ann aon uair amháin agus bhí beirt bhuachaillí ag suirridh léithe. Is cosamhail go dtigeadh buachaill aca ar cuairt chuici go h-an mhinic ach chá dtigeadh an buachaill eile ach go h-annamh. (p. 210-211)
  46. Chuaidh Murchadh Beag agus Murchadh Mór amach lá amháin ag bhainnt sughcraobh. An méid a bhain Murchadh Mór thug sé do Mhurchadh Beag iad le cur i dteaisgidh. (p. 212-219)
  47. Trí nídh neamh-thuigsionach: inntleacht mná, mil na mbeachóg, teacht a's imtheacht na taoide. (p. 220)
  48. Bhí sin ann agus is fad ó bhí. Bhí fear ann aon uair amháin dar b'ainm Brian Ó Seasain agus bhí an dubh-urraidh ann. Fear siubhail do bhí ann. (p. 221-222)
  49. Nuair a bhí Colmcille sa t-sean Ghleann seo bhíodh coimhthiolán ag an naoimh go minic ag áit ar a dtugthaoi "Currantaigh Searc" air go dtín lá indiu. (p. 223-224)
  50. Fear ar Thuairisc na Caillí (p. 225-226)
  51. Bhí bád iasgaireachta amuigh ar an fharraige agus bhí fuireann an bháid ag tógail doruga nuair a thug siad fa dear an fharraige ag éirighe i dtobainne. (p. 227-228)
  52. Bhí sean bhean ann aon uair amháin agus is fad ó bhí. Bhí sí ag sguabadh urlár a' tighe lá amháin agus is cosamhail go bhfuair sí reul ins an t-salachar. (p. 229-235)
  53. Bhí fear in a chomhnuidhe i gGleanncholuimcille fad ó shoin a rabh Seán Ó Domhnaill mar ainm air. Bhí sé 'na phíobaire agus théidheadh é fhad leis na h-aontaighe féachaint a dtiocfhadh leis beagán nó morán a saothrughadh le na ghléas cheóil. (p. 236-239)
  54. Bhí fear ar an bhaile s'againne fhad ó shoin agus bhí sé ag tarraingt ar an bhaile le tuitim na h-oidhche agus beathadhach agus cárr leis. Caidé chonnaic sé roimhe ar an bhealach mhór ach préata... (p. 240-241)
  55. Seo Rannaíocht a Chum Micheál Chordáin fá Bhailte i nGleann Cholm Cille (p. 242-243)
  56. Bhí fear ar an bhaile s'againne fad ó shoin agus tharla go dteachaidh sé 'un faoistine uair amhain. San am sin rí raibh boscaí na h-éisteachta comh coitcheann air mar atá siad san am i láthair... (p. 244-245)
  57. Bhí Colcille ar a sheachnadh uair éigin. Tharla gur i bhFanaid a bhí sé an iarraidh seo. Lá dá rabh an tóir air agus na saighdiúirí ar a lorg.. (p. 246-247)
  58. Bhí fear i nAlbain aon uair amháin agus bhí sé iongantach tughtha de'n ól. Chuaidh sé go teach taibhirne lá amháin agus níor stad sé de'n ól go rabh sé ar meisge. (p. 248-250)
  59. Without title (p. 251-252)
  60. Bhí fear de chloinn Uí Ghádhra in a chomhnuidhe i Mín na Mhín seal bliadhantach ó shoin agus bhí mórán ealadhain dhubh ag cur as dó. (p. 253-254)
  61. Lá eile bhí sé ar lorg caorach sa chnoc agus tháinig sé trasna san áit a rabh meitheal ag bainnt mhónadh. Thoisigh na fir ag magadh faoi agus ag iarraidh air cleas a dhéanamh. (p. 254-255)
  62. Lá Fóghmhair a bhí ann agus thainig sé trasna ar aicme a bhí ag sábhail féir. Mar is ghnáthach i dtólamh san Fhóghmhar bhí na mioltógaí an-tiugh agus an-ghéar agus d'iarr siad air ruaig a' chur ar na mioltógaí. (p. 255)
  63. Bhí fear ann aon uair amhain ag dul trasna abhna agus bhí cliobóg leis. Nuair a bhí sé fó thuairim leath-bealaigh trasna casadh bean air. (p. 256-260)
  64. Bhí Rí ann fad ó shoin agus bhí triúir mac agus triúir ingheanach aige. Dar leis go rabh aois a' phósta aca agus san am chéadna tchíor do nach rabh a'n duine sa Rioghacht saidhbhir go leór le cleamhnas a dhéanamh le na chlann féin. (p. 261-263)
  65. Tomhais (p. 264)
  66. Tomhais (p. 265)
  67. Tomhais (p. 266-267)
  68. Nuair a ruaig Colmcille na deamhain as Gleanncholuimcille, chuir se amach 'san fhairrge iad ó thráigh Ghlinne agus is é is ainm do'n tráigh sin, "Tráigh an Agairrig" (p. 268)
  69. Tomhais (p. 269)
  70. Tomhais (p. 270)
  71. Tomhais (p. 271-272)
  72. Bhí Rí ann aon uair amháin agus is fad ó bhí. Thug sé cuairt ar Easbog uair éigin agus dubhairt sé leis "muna dtiocfadh leis trí ceisteanna a fhuasgladh in a leitheid seo d'am go gcaillfeadh sé a cheann. (p. 273-276)
  73. Pósadh lánamhain ar an bhaile s'againne fad ó shoin, agus fuair na comharsanaigh uilig cuireadh 'na bainfheise ach an t-aon dhuine amháin. (p. 277-278)
  74. Seanfhocla (p. 279)
  75. Trí Ní is Uaigní Amuigh: Teach pobail gan sagart, Teach faire gan tobac Agus teach gan bean. (p. 280)
  76. Bhí ceannuidhe ann fad ó shoin agus is fad ó bhí. Thárla go rabh gnoithe as baile aige uair éigin agus d'fhág sé cúram na h-áite ag a bheirt inghean. (p. 281-286)

Resource description

Origin information
Lougheraherk, Co. Donegal
Date created: –
Type of Resource
text
Physical description
1 chapter (vol. 1047, p. 118-286)
Languages
English  irish  
Genre
Chapter
Subject
Folklore--Ireland--Donegal (County)
Proverbs   linked data (lcsh)
Riddles   linked data (lcsh)
Folk poetry   linked data (lcsh)
Treasure troves--Folklore
Manners and customs   linked data (lcsh)
Columba, Saint, 521-597   linked data (viaf)
Religion   linked data (lcsh)
Jokes   linked data (lcsh)
narratives   linked data (afset)
School location
Lougheraherk Loch Dhoire Thoirc Lougheraherk Glencolumbkille Banagh Donegal
Location
https://doi.org/10.7925/drs1.duchas_4428329
Location
University College Dublin. National Folklore Collection UCD .

Original reference: 1047/2

Suggested credit
"The Schools' Manuscript Collection: County Donegal schools," held by the National Folklore Collection UCD. © Digital content by University College Dublin, published by UCD Library, University College Dublin <http://digital.ucd.ie/view/duchas:44283295>
Funding
Supported by funding from the Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht (Ireland), University College Dublin, and the National Folklore Foundation (Fondúireacht Bhéaloideas Éireann), 2014-2016.
Record source
Metadata creation date: 2014/2016 — Metadata created by Fiontar, Dublin City University, in collaboration with the National Folklore Collection UCD and UCD Library. Original Fiontar metadata converted into MODS by UCD Library.

School location

Rights & Usage Conditions

Creative Commons License
Lougheraherk is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

Copyright of the original resource: University College Dublin

To use for commercial purposes, please contact the National Folklore Collection, UCD - See: http://n2t.net/ark:/87925/h1cc0xm5